Nuôi trồng thủy sản thích ứng với biến đổi khí hậu
Trước thực trạng đó, người nuôi trồng thủy sản đã tìm giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu để phát triển sản xuất, tăng năng suất, sản lượng và bảo vệ môi trường.
Tìm cách thích nghi
Tại Nghệ An, năm 2021, toàn tỉnh có hơn 2.112ha diện tích nuôi trồng thủy sản bị thiệt hại do sạt lở, hư hỏng hệ thống ao nuôi, dịch bệnh. Trong những tháng gần đây, hiện tượng nắng nóng kéo dài, quá sức chịu đựng của vật nuôi đã làm xấu đi môi trường nước, các đối tượng thủy sản nuôi thường xuyên bị nhiễm bệnh với hơn 118ha thủy sản nuôi bị nhiễm bệnh. Trước thực trạng trên, các hộ nuôi trồng thủy sản đã ứng dụng khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất, như: Nuôi trong lồng bè có mái che; thâm canh công nghệ cao; nuôi nhiều giai đoạn; tuần hoàn nước khép kín; ứng dụng công nghệ sinh học trong xử lý nước thải … để có thể nuôi quanh năm và giảm tác động của môi trường, khí hậu.
Gia đình anh Nguyễn Viết Thắng (xã Diễn Trung, huyện Diễn Châu, Nghệ An) đầu tư nuôi tôm 3 giai đoạn trong lồng nổi với diện tích gần 3 ha. Anh Thắng cho biết: “Ngoài đầu tư cơ sở hạ tầng, chúng tôi còn ứng dụng công nghệ sinh học vào nuôi trồng. Thay vì dùng thuốc hóa học, chúng tôi ứng dụng men vi sinh để xử lý nguồn nước, làm sạch đáy ao nuôi, giúp làm sạch môi trường nước, phân hủy các chất hữu cơ trong ao nuôi như thức ăn thừa, mùn bã hữu cơ, chất thải của thủy sản ”.
Gia đình ông Trương Đình Sử (xã Quỳnh Lộc, TX. Hoàng Mai, Nghệ An) đã đầu tư nuôi tôm theo hình thức nhà lưới và hệ thống nước tuần hoàn khép kín. Vì vậy, khi có lũ lụt, dịch bệnh, ao nuôi tôm của gia đình anh vẫn an toàn và cho năng suất cao. Trong khi đó, một số hộ dân xung quanh không áp dụng công nghệ này, không xử lý được nguồn nước, bơm trực tiếp vào ao nuôi nên tôm thường xuyên bị dịch bệnh, năng suất, chất lượng thấp hơn.
Tỉnh Hà Tĩnh hiện có 7.369ha nuôi trồng thủy sản, nhưng cơ sở hạ tầng như điện, đường, cấp thoát nước … phục vụ nuôi trồng thủy sản nhìn chung chưa đáp ứng yêu cầu, gây nhiều khó khăn cho sản xuất, công tác phòng, chống dịch bệnh. dịch bệnh và ứng phó với thiên tai. Anh Dương Quốc Khánh, Phụ trách HTX Nuôi trồng và Chế biến thủy sản xuất khẩu Xuân Thành (xã Xuân Phổ, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh) cho biết: “Để ứng phó với biến đổi khí hậu và các dạng thiên tai, chúng tôi áp dụng nuôi trồng thủy sản theo Quy trình VietGAP gắn với bảo vệ môi trường sinh thái. Theo đó, khu đầm nuôi tôm có hệ thống cấp thoát nước riêng biệt; ao lắng, ao chứa, ao nuôi không rò rỉ. Các khâu từ chuẩn bị ao nuôi đến xử lý nước thải cuối vụ nuôi không gây ô nhiễm môi trường vùng nuôi và môi trường xung quanh, không để dịch bệnh lây lan, an toàn vệ sinh thực phẩm.
Trồng trọt và bảo vệ cùng một lúc
Các vùng nuôi trồng thủy sản trên địa bàn thị xã Hoàng Mai và huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An) sử dụng chung nguồn nước sông Mai Giang nhiều năm không được nạo vét dẫn đến bồi lắng, ô nhiễm. Hệ thống ao nuôi, kênh mương cấp thoát nước xuống cấp, không bảo vệ được khi mùa mưa lũ đến khiến vùng nuôi thường xuyên bị ô nhiễm dẫn đến dịch bệnh, thiệt hại cho người nuôi.
Thực tế, hầu hết các vùng nuôi trồng thủy sản ở Nghệ An và Hà Tĩnh đều chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Theo các chuyên gia, nước thải từ hoạt động nuôi trồng thủy sản chứa một lượng lớn chất hữu cơ, bùn thải, các chất cặn bã như hóa chất, kháng sinh, cặn vôi. Một số vùng do tập trung quá nhiều bè, ao, đầm nuôi cá, dẫn đến ô nhiễm cục bộ môi trường nước vùng nuôi. Trong khi đó, việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường ở cơ sở còn hạn chế, nguồn lực đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường ở các địa phương còn thiếu và yếu. Như ở Hà Tĩnh, chỉ có khoảng 25% diện tích nuôi được đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ nên việc ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng, chống dịch bệnh gặp nhiều khó khăn.
Ông Lê Văn Hưởng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Nghệ An, đề nghị: “Để thích ứng với biến đổi khí hậu trong nuôi trồng thủy sản, người nuôi cần chủ động ứng dụng công nghệ mới để vừa mang lại năng suất, sản lượng cao. Cần bố trí nguồn lực để đầu tư cơ sở hạ tầng cho các vùng nuôi trồng thủy sản, như: hệ thống đê điều, hệ thống điện, trạm bơm, cấp thoát nước, đặc biệt cần xây dựng khu xử lý nước thải tập trung để bảo vệ nguồn nước ”.
Thích ứng với biến đổi khí hậu trong nuôi trồng thủy sản là quá trình lâu dài, đòi hỏi các cấp, các ngành, các địa phương phải có sự hợp tác, phối hợp thực hiện. Trong khi việc ứng dụng khoa học công nghệ, đầu tư cơ sở hạ tầng trong nuôi trồng thủy sản đòi hỏi nguồn lực và kinh phí, thì điều có thể làm ngay, ít tốn kém là nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường trong nuôi trồng thủy sản. Tư duy và hành động nuôi trồng thủy sản hiệu quả gắn với bảo vệ môi trường sinh thái sẽ là “bức tường thành” vững chắc góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu.
HOÀNG HOA LÊ