Thôn nữ
Nay xã đã trở thành phường
Xóm đánh số tên đường
Giờ phố đã đổi làng
Người ta vội vàng bán đất để chơi …
Những cô gái của thị trấn của tôi
“Ai gọi điện” tạo dáng hoặc mỉm cười làm duyên
Son môi làm đẹp được
Thi hoa hậu khắp mọi miền mà vui
West-Ship du ngoạn khắp mọi nơi
Gái làng chơi quê tôi cũng tài
Về nhà với váy ngắn và chân dài
Thằng khốn đi giày cao gót …
(Trích tập thơ Lục bát mỗi ngày, NXB Văn học, 2021)
ĐẶNG VƯƠNG HÙNG
Phác họa sống động về sự thay đổi văn hóa làng xã
Tập thơ sáu tám được vinh danh gần đây nhất thuộc về tác phẩm “Lục bát mỗi ngày” (NXB Văn học) của nhà thơ Đặng Vương Hưng được Giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội năm 2021. Trong 40 năm cầm bút, Đặng Vương Hưng đã viết hàng ngàn bài thơ. Trong hàng nghìn bài của tác giả, nếu chọn một bài mà “kết cấu” rõ ràng nhất thì có lẽ là “Cô thôn nữ phố”.
Trong thơ lục bát của Đặng Vương Hưng, ẩn sau hình thức truyền thống là tinh thần thời đại với những cái nhìn tổng thể đa chiều về cuộc sống với cái nhìn sâu sắc về văn hóa. Trong bài “Gái làng chơi phố”, với sự vận dụng thiên phú của kỹ thuật lai căng, Đặng Vương Hưng đã gửi gắm vào đó những suy tư đời thường về biên giới của những biến đổi văn hóa chưa xác định, còn dang dở, khiến bức tranh tứ bình trở nên tràn đầy sức sống, đa tầng. ý nghĩa và đôi khi thực sự khó nắm bắt và giải thích cho người đọc.
Ngay cả cái danh xưng “gái làng chơi” cũng đậm chất lai láng. Việc kết hợp từ “gái làng chơi” chỉ gái nông thôn với từ “phố” chỉ thành phố trong một cụm từ đã làm nổi bật sự chưa hoàn thiện và hỗn độn của các thực thể văn hóa. Cùng với đó, nhà thơ khái quát sự vận động của hiện thực cuộc sống, khi “xã đã thành phường”, “phố đã đổi làng” thì sự phức tạp, biến động của cuộc sống càng sâu sắc. Trong bức tranh cuộc sống rời rạc và đầy biến động, nhà thơ đã chỉ ra những chênh vênh, đứt gãy của văn hóa, khi con người “không còn ruộng” vì đô thị lấn chiếm. Nhịp sống đô thị hóa diễn ra nhanh chóng khiến con người bị cuốn vào guồng quay của cuộc sống vật chất. Nhu cầu hưởng thụ đã khiến “người ta bán đất chạy vội”, khiến gái làng chơi trở nên “sành điệu” với “ai phẩy”, với guốc cao, váy ngắn cũn cỡn… Tất cả những biểu hiện hiện đại của thành phố ấy được xây dựng. trên một danh tính trường, vì vậy không có gì bị ép buộc hoặc ép buộc …
Khác với Nguyễn Bính ở đầu thế kỷ 20, ông bất chấp quy luật vận động của cuộc sống để giữ vẻ đẹp chân quê cho gái làng chơi trước khi quá trình đô thị hóa lần đầu tiên diễn ra giữa lòng xã hội Việt Nam: “Vân ơi! Xin hãy giữ lấy chân quê “; Khác với Phạm Công Trứ cuối thế kỷ 20 xót xa, bơ vơ và có chút chua xót trước quá trình đô thị hóa lần thứ hai:” Trăng vàng đêm ấy bờ đê / Có người ngồi lấy lời thề cỏ. tháng năm… ”, Đặng Vương Hưng trình bày một cái nhìn cởi mở, đối thoại về sự thay đổi văn hóa. Bởi vì, quá trình đô thị hóa bên cạnh việc kéo theo những đứt gãy về văn hóa và thay đổi các mối quan hệ giữa con người với nhau, còn tạo động lực cho sự phát triển. Những cô thôn nữ, những cô cậu thanh niên giữa lòng xã hội bây giờ vui vẻ hơn (hay cười làm duyên), tự tin hơn (được trang điểm hoa hậu), có tầm nhìn rộng hơn (lúc thi Hoa hậu). , du lịch khắp nơi)… Đồng nghĩa với việc xã hội đang có thêm động lực để phát triển, hòa vào dòng chảy văn minh nhân loại.
Từ góc độ đối thoại đó, tác giả có những đổi mới trong sáng tạo của mình, đặc biệt là về ngôn ngữ. Từ láy trong câu thơ cuối phố được tác giả sử dụng một cách táo bạo. Nó vừa là sự khái quát hiện thực đầy trớ trêu, vừa như một trò cười với sự tự giễu nhân văn trước cái đẹp của thế gian. Tính chất đồng điệu, đa thanh, vì thế, là đặc điểm nổi bật của “Làng và Phố” cũng như có thể nhận thấy trong thơ lục bát của Đặng Vương Hưng. Điều đó góp phần làm cho lục bát của nhà thơ trở nên gần gũi và dễ dàng hơn trong việc khái quát những hoàn cảnh tinh thần của con người hiện đại.
ThS. PHAN TRẦN THANH TÚ