Đe dọa đối đầu hạt nhân
Antorio Guterres nhấn mạnh rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào nhà máy hạt nhân đều là “hành động tự sát”. Các chuyên gia cho rằng, tuyên bố của ông Antonio Guterres phản ánh một thực tế rằng thế giới đang đứng trước ngưỡng cửa của một thảm họa hạt nhân.
The Guardian ngày 8/8 dẫn lời Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres bày tỏ hy vọng các cuộc tấn công nhằm vào nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ở Ukraine và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) sẽ chấm dứt. sẽ có quyền truy cập vào cơ sở này. Cảnh báo được đưa ra trong bối cảnh giao tranh giữa Nga và Ukraine nổ ra xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine, nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu.
Ông Guterres nhấn mạnh: “Giờ đây, nhân loại chỉ là hiểu lầm, tính toán sai lầm, hiểu sai lầm, tính toán sai lầm. Chúng ta đã vô cùng may mắn cho đến nay. Nhưng may mắn không phải là một chiến lược hay một lá chắn để ngăn căng thẳng địa chính trị leo thang thành xung đột hạt nhân” . Bất kỳ cuộc tấn công nào vào bất kỳ nhà máy điện hạt nhân nào đều là hành động tự sát. ”
Theo truyền thông quốc tế, Ukraine và phương Tây cho rằng Nga nã pháo vào khu vực nhà máy để đổ lỗi cho Ukraine và sử dụng cơ sở này như một “lá chắn” khiến Kiev không dám đáp trả. Cụ thể, Ukraine cáo buộc Nga phải chịu trách nhiệm cho vụ pháo kích ngày 6/8 làm hư hỏng một số cảm biến bức xạ tại nhà máy và khiến một công nhân bị thương. Thậm chí, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong bài phát biểu trên truyền hình ngày 7/8 còn cho rằng Nga là “chủ nghĩa khủng bố hạt nhân” và kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường các biện pháp trừng phạt.
Về phía Nga, Moscow cáo buộc Kiev đã pháo kích vào nhà máy, gây thiệt hại nặng nề cho tòa nhà điều hành và một nhà kho. Theo Bộ Quốc phòng Nga, một số thiết bị tại nhà máy bị mất điện do bị Ukraine pháo kích, ngọn lửa bùng phát nhưng rất may sau đó đã nhanh chóng được dập tắt. Đại sứ quán Nga tại Washington cũng xác nhận thiệt hại, cho biết đạn pháo từ phía Ukraine đã làm hư hại hai đường dây điện cao thế và một đường ống dẫn nước, nhưng cơ sở hạ tầng quan trọng không bị ảnh hưởng nhiều.
Ngoài những cáo buộc từ cả hai phía, chưa có bên thứ ba nào xác nhận thiệt hại tại nhà máy Zaporizhzhia. Vì vậy, ông Antonio Guterres khẳng định Liên hợp quốc hoàn toàn ủng hộ IAEA trong nỗ lực tạo điều kiện ổn định tình hình tại nhà máy nói trên: “Tôi kêu gọi các bên liên quan mở đường cho các thanh sát viên quốc tế được phép tiếp cận nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia để cung cấp hỗ trợ kỹ thuật về an toàn và an ninh hạt nhân và giúp ngăn chặn tình hình vượt ngoài tầm kiểm soát. ” Cả Ukraine và Nga đều chưa phản hồi yêu cầu của Liên hợp quốc cho phép các chuyên gia của IAEA tiếp cận địa điểm này để đánh giá rủi ro.
RT dẫn lời một quan chức cấp cao về không phổ biến vũ khí hạt nhân và kiểm soát vũ khí tại Bộ Ngoại giao Nga cảnh báo rằng các cuộc tấn công vào nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia có nguy cơ gây ra hậu quả cao gấp 10 lần. Thảm họa hạt nhân Chernobyl năm 1986. Và các chuyên gia của AP nhận định, chiến tranh Nga-Ukraine về cơ bản đã biến nhà máy Zaporizhzhia, nơi có 15 lò phản ứng đang hoạt động, thành một “bãi mìn hạt nhân”.
Theo Giáo sư Robin Grimes tại Đại học Hoàng gia London, lớp vỏ điều áp của một lò phản ứng hiện đại “rất bền và có thể chịu được tác động đáng kể từ động đất và các động lực khác”. Nhưng ông cũng cho biết thêm: “Các thùng điều áp không được thiết kế để chống lại vật nổ. Theo tôi, tác động của vũ khí có thể sẽ dẫn đến tai nạn hạt nhân như Chernobyl, dù là trường hợp này (dùng vũ khí tấn công nhà máy điện hạt nhân ) chưa bao giờ xảy ra. Không bao giờ xảy ra, nhưng không có nghĩa là không thể. ” Thậm chí nếu vô ý, việc đạn pháo rơi nhầm vào nhà máy điện hạt nhân là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Trong chiến tranh, không thể đoán trước được điều gì.
Cùng với Kherson, khu vực Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine đang trở thành điểm nóng giao tranh mới giữa quân đội Nga và Ukraine khi Kiev phản công, tìm cách giành lại các vùng lãnh thổ đã mất. Hiện tại, Tổng giám đốc IAEA Mariano Grossi đang thúc giục chính quyền Moscow cho phép tổ chức này tiếp cận nhà máy Zaporizhzhia, đồng thời sẽ sớm tổ chức cuộc họp với các nhà chức trách Nga. Trong khi đó, sau khi trao đổi với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, ông Mariano Grossi nói rằng điều đáng tiếc là chính quyền Kiev không muốn các thanh sát viên của IAEA tới thăm nhà máy Zaporizhzhia.
Trước đó, ngày 6/8, Tổng giám đốc IAEA Mariano Grossi cũng bày tỏ quan ngại về các vụ tấn công nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, cho rằng hành động này cho thấy nguy cơ xảy ra thảm họa hạt nhân thực sự. . Ông Grossi kêu gọi tất cả các bên tham gia xung đột “kiềm chế tối đa” trong các hành động của họ xung quanh cơ sở. Zaporizhzhia là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất ở châu Âu. Nhà máy này nằm dưới sự kiểm soát của Nga kể từ tháng 3 sau khi Moscow tiến hành một chiến dịch quân sự đặc biệt nhằm phi quân sự hóa Ukraine, nhưng vẫn được vận hành bởi các kỹ thuật viên Ukraine.