Những kỉ niệm thân thương của đồng đội vào mùa thu
Chuyến đi đến “địa chỉ đỏ” này của anh Khiêm và chúng tôi trong lòng đầy háo hức. Tôi được mời tham gia chương trình giao lưu những chiến sĩ bị địch bắt, tù đày một cách rất tự nhiên và bất ngờ. Đã nhiều lần anh Khiêm gọi điện cho tôi để hỏi thăm tình hình sức khỏe, công việc.
Lần này, anh ngỏ ý mời tôi tham gia chương trình giao lưu văn học, Mỹ thuật tổ chức tại Phú Xuyên. Dù công việc khá bận rộn nhưng chỉ cần nghe trong điện thoại một lời mời thân mật “hãy về với em” là tôi thấy ấm lòng. Trở lại với bạn là trở về với những kỷ niệm đẹp đồng đội của một thời máu lửa, những câu chuyện đấu tranh cho tự do và hòa bình trong tù. Những người trẻ như tôi không thể từ chối buổi gặp mặt ý nghĩa đó.
Xe chạy qua đường hầm dưới quốc lộ, con đường quê mở ra trước mắt, bạt ngàn đồng xanh. Nơi đây có gió bao la, đồng ruộng bao la, vườn nhà bạt ngàn cây trái. Chuyến xe đi giữa tình yêu chờ đợi. Xe dừng trước con ngõ nhỏ làng Nam Quất, những hàng cau nở hoa thơm ngát. Từ cuối con hẻm, đồng đội của anh Khiêm tươi cười chào khách. Những người lính trao nhau những cái ôm ấm áp. Họ đã bước vào xế chiều nhưng tình cảm vẫn tươi mới như buổi sáng.
Ở sân trước của bảo tàng, ngày trước đã dựng một sân khấu nhỏ để các chiến sĩ có không gian chia sẻ tâm tư, tình cảm. Những người lính trong bộ quân phục bạc màu, tóc bạc trắng pha sương. Họ bắt đầu hát những bài ca về niềm tin cách mạng, đọc thuộc lòng những bài thơ mà họ đã viết trong tù và kể những câu chuyện về kỷ vật chiến tranh. Những hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng qua lời kể của người lính trở nên có hồn và gần gũi hơn. Đây là chiếc thùng chỉ vừa một người, địch dùng búa tra tấn đập vào tai, nhức đầu, chảy máu mũi, miệng của bộ đội ta, có một chiếc máy pha cà phê dùng để quét vôi răng cho bộ đội ta. Mọi người. nhà tù bí mật văn hóa. Mỗi hiện vật là một câu chuyện, mỗi câu chuyện là cuộc đời của một con người sẵn sàng cống hiến, hy sinh tất cả cho cuộc chiến đấu vĩ đại của dân tộc.
Tôi lắng nghe cảm xúc của người lính già như nhìn thấy những dấu mốc trong chặng đường vinh quang nhưng gian khổ của dân tộc ta. Cô gái trẻ ngồi cạnh tôi đã bật khóc khi nghe lời bài hát và câu chuyện ông Khiêm kể về tấm gương hy sinh của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, liệt sĩ Nguyễn Đình Xô trước những đòn tra tấn dã man của kẻ thù. Cảm giác được tôn trọng và ngưỡng mộ là điều đương nhiên mà những người trẻ chúng tôi dành cho thế hệ trước. Họ đã sống những năm tháng tuổi trẻ đầy nhiệt huyết, chiến đấu không mệt mỏi giữa lằn ranh của sự sống và cái chết trong bóng tối của ngục tù. Những người lính trở về từ địa ngục trần gian đã phải bỏ lại thân phận, máu thịt bởi đòn roi tra tấn, bởi sự hung hãn của kẻ thù. Nhưng họ cũng trở về bằng trái tim nhân ái, ý chí, nhiệt huyết cách mạng, tình đoàn kết, đồng chí đồng đội.
Giờ chia tay, những người lính năm xưa chia tay nhau trong niềm xúc động nghẹn ngào. Họ trở về nông thôn. Sẽ có những lúc bận rộn, lo toan, bộn bề trong cuộc sống, nhưng họ luôn nhớ về nhau và hứa với nhau sẽ giữ trọn lời thề: “Trọn nghĩa nước nhà, trọn tình đồng đội!”.
NGUYỄN ĐỨC